Niedawno ogłoszono wyniki czerwcowego konkursu na granty badawcze NCN. W ramach naszego Instytutu finansowanie uzyskały projekty mgr Aleksandry Leśniewskiej i mgr Pawła Koleńczuka.
Mgr Leśniewska, pod nadzorem prof. Michała Michałowskiego, będzie badać tempo utraty pyłu przez galaktyki eliptyczne, wykorzystująć do tego obserwacje prawie 3000 tych obiektów. Mgr Koleńczuk, we współpracy z prof. Tomaszem Kwiatkowskim, zajmie się wyznaczaniem własności fizycznych najmniejszych planetoid zbliżających sie do Ziemi.
Pył kosmiczny jest jednym z najważniejszych składników Wszechświata. Jest kluczowym elementem procesów formowania się gwiazd i podstawowym budulcem układów, planetarnych, ale również jedną z pozostałości po śmierci masywnych gwiazd. Ilość obserwowanego pyłu w galaktykach odzwierciadla nam jak bardzo te galaktyki są aktywne pod względem formowania gwiazd. Im więcej gwiazd się tworzy, tym więcej powstaje pyłu. Lecz zagadką jest jednak usuwanie pyłu przez galaktyki.
Niezwykle intrygujące są w tej materii galaktyki eliptyczne. Składają się głównie ze starych gwiazd o małych masach i nie dochodzi w nich do znaczących procesów gwiazdotwórczych. Obserwuje się jednak galaktyki eliptyczne wykazujące dużą ilość pyłu. Dotychczasowe badania dotyczące usuwania pyłu przez galaktyki opierały się w głównej mierze na symulacjach. Symulacje te mogą opisać to zjawisko bardzo dokładnie, a jednocześnie prowadzić do błędnych rezultatów spowodowanych niewłaściwymi parametrami startowymi. Dlatego tak ważna jest analiza danych obserwacyjnych.
Jak dotąd zbadano jedynie kilkadziesiąt galaktyk eliptycznych i procesów prowadzących do usuwania z nich pyłu. Projekt ten polega na analizie prawie 3000 galaktyk eliptycznych i przyczyni się do opisania mechanizmu utraty pyłu przez te obiekty.
Planetoidy to małe, skaliste ciała krążące wokół Słońca mįedzy orbitami Marsa i Jowisza. Niektóre z nich, zwane planetoidami bliskim Ziemi (NEAs), przelatują koło naszej planety w niewielkich odległościach i wtedy możemy poddać je szczegółowym badaniom.
Oddziaływanie NEAs ze światłem Słońca prowadzi często do “rozkręcania” tych obiektów do dużych prędkości obrotu (rekordziści wykonują jednej obrót w czasie poniżej minuty). Zjawisko to zwane jest efektem YORP. Odgrywa on dużą rolę w ewolucji planetoid w naszym i innych układach planetarnych.
Współczesne teorie YORP są niekompletne: w szczególności podejrzewa się, że osie obrotu najmniejszych NEAs mogą być “ustawiane” przez YORP do położenia prostopadłego do płaszczyzny orbity wokół Słońca. Weryfikacja tej hipotezy wymaga wyznaczenia własności fizycznych szeregu NEAs (okres obrotu, położenie osi rotacji, kształt). Zadanie to jest trudne, gdyż małe NEAs zbliżają się do Ziemi na krótko raz na kilkadziesiąt, kilkaset lat. W ramach projektu zastosowana zostanie metoda wyznaczania parametrów tych obiektów w krótkim czasie ich przelotu koło Ziemi, często zaledwie kilka dni po ich odkryciu. Wymaga to szybkiej reakcji i przeprowadzenia kampanii obserwacyjnej na wielu teleskopach na różnych kontynentach.
2021-12-15, AK,TK